Η ΑΝΝΑ ΤΟΥ ΚΛΗΔΟΝΑ- του Διαμαντή Αξιώτη

ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ- "H Άννα του Κλήδονα» του Διαμαντή Αξιώτη.

 Δημιουργός: Φλωριανού Ελένη

Διάρκεια: 4 διδακτικές ώρες

Κείμενα Νεοελληνικής λογοττεχνίας Β΄γυμνασίου

1ο ΔΙΩΡΟ-  ΑΦΟΡΜΗΣΗ:

Ζητάμε από τους μαθητές να βγάλουν τα κινητά τους και να «γκουγκλάρουν» την λέξη «κλήδονας» επιλέγοντας μόνο φωτογραφίες στην μηχανή αναζήτησης. (Τα αποτελέσματα που εμφανίζονται δείχνουν -κατά κύριο λόγο- ένα αγγείο στολισμένο τριγύρω με λουλούδια και σκεπασμένο με κόκκινο ύφασμα, νεαρές κοπέλες σκυμμένες πάνω από το αγγείο, άλλες να κουβαλούν νερό με μια στάμνα, ανθρώπους να πηδούν φωτιές στην μέση του δρόμου, λαϊκά πανηγύρια και γλέντια γύρω από μεγάλες φωτιές.)

• Τι δείχνουν οι φωτογραφίες που σας εμφανίζονται στα αποτελέσματα; Περιγράψτε μερικές από αυτές.
• Έχετε δει ανάλογες εικόνες στην πραγματική ζωή; Σε ποια περίσταση;
• Σας θυμίζουν κάποιο έθιμο /λαϊκή παράδοση που διατηρείται ζωντανό μέχρι σήμερα;
• Αν ναι, πώς το γιορτάζετε στον τόπο σας;

ΠΡΟΒΟΛΗ: Το έθιμο του Κλήδονα.

• Προβάλλουμε το 3λεπτο ενημερωτικό video για τα έθιμα του Κλήδονα, διαθέσιμο στο https://www.youtube.com/watch?v=VP8ihiz4XTQ.   Συζητάμε λίγο για την προέλευση του εθίμου: την σημασία του μηνός Ιουνίου (θερινό ηλιοστάσιο) και τις αρχαίες ελληνικές παραδόσεις που σχετίζονταν με αυτό, την ετυμολογία της λέξης «κλήδων», για να καταλήξουμε στην σύγχρονη ελληνική παράδοση που τις διασώζει. (Φωτιές του Αι-Γιάννη στις 23/6, μεταφορά του «αμίλητου νερού», αγγείο με τα «ριζαρίκια» σκεπασμένο και μαντεία επικείμενων γάμων).
• Ενημερώνουμε τους μαθητές για το κείμενο που θα διαβάσουμε λέγοντας δυο εισαγωγικά λόγια για το θέμα του διηγήματος, τον τόπο και τον χρόνο στον οποίο αναφέρεται.

ΑΚΡΟΑΣΗ ΔΙΗΓΗΜΑΤΟΣ- με την φωνή της Χριστίνας Μπράβου, διαθέσιμο στο https://www.youtube.com/watch?v=rtHy5-e_9PE 

• Μετά την ακρόαση, συζητάμε για λίγο με τους μαθητές το περιεχόμενο του διηγήματος (θέμα, χαρακτήρες, εξέλιξη πλοκής, το δραματικό τέλος) κάνοντας απλές ερωτήσεις κατανόησης περιεχομένου.
• Μοιράζουμε το 1ο φύλλο εργασίας: οι μαθητές χωρισμένοι ανά δυάδες αναζητάνε στο κείμενο στοιχεία, ώστε να συμπληρώσουν τα φύλλα εργασίας. Στην συνέχεια συζητάμε στην ολομέλεια της τάξης τις απαντήσεις τους.

1ο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ - «Η Άννα του Κλήδονα» του Διαμαντή Αξιώτη

Α. Καταγράψτε τις λαϊκές δοξασίες και τα έθιμα του κειμένου που αναφέρονται στην πρόβλεψη των μελλοντικών συζύγων των κοριτσιών.

ΛΑΪΚΕΣ ΔΟΞΑΣΙΕΣ-ΕΘΙΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΒΛΕΨΗ ΣΥΖΥΓΟΥ

1)........................................................................................................................................................................

2).........................................................................................................................................................................

3)..........................................................................................................................................................................

4)...........................................................................................................................................................................

5)...........................................................................................................................................................................

Για ποιο λόγο, νομίζετε, ότι τα έθιμα αυτά αφορούν μόνο σε ανύπαντρες κοπέλες και όχι σε ανύπαντρα αγόρια; Γιατί πιστεύετε ότι ο γάμος ήταν τόσο σημαντικός για τα κορίτσια της εποχής;

Β. Αναζητήστε μέσα στο κείμενο στοιχεία που αποκαλύπτουν τον χαρακτήρα και της ψυχοσύνθεση της Άννας (σε όσα λέει ο αφηγητής για εκείνην, σε όσα λένε ή σκέφτονται οι υπόλοιποι ήρωες του διηγήματος για εκείνη, σε όσα αποκαλύπτουν οι ίδιες της οι πράξεις).

.....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Γ. Πώς καταλαβαίνετε το νόημα της φράσης «Τα ίδια και χειρότερα τραβούσε με τις φανουρόπιτες και τι να της φανερώσει ο Άγιος, που, στο κάτω κάτω, άντρας ήταν κι αυτός και μάτια είχε και γούστα.»; Πιστεύετε ότι κρύβεται χιούμορ/ειρωνεία μέσα στα λόγια του αφηγητή; Ποιο συμπέρασμα βγάζετε για την εμφάνιση της Άννας;

..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Δ. Να βρείτε φράσεις του κειμένου που δείχνουν τι επίπτωση είχε στην ζωή της Άννας η φάρσα των αγοριών. Νομίζετε ότι μπορεί μια φάρσα να προκαλέσει σοβαρές επιπτώσεις στην ψυχολογία και την ζωή ευάλωτων και ευαίσθητων ανθρώπων;

....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Ε. Δώστε ένα άλλο τίτλο στο διήγημα

...................................................................................................................................................................................

ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΣΠΙΤΙ: Αξιοποιώντας δικές σας εμπειρίες και αναμνήσεις ή/και ρωτώντας πρόσωπα του οικογενειακού/φιλικού σας περιβάλλοντος καταγράψτε έθιμα και λαϊκές παραδόσεις του τόπου σας που σχετίζονται με τον κλήδονα ή με κάποια άλλη θρησκευτική γιορτή (ενσωματώστε και φωτογραφικό υλικό, αν υπάρχει). Παρουσιάστε την εργασία σας στην τάξη. 

2ο ΔΙΩΡΟ- ΟΜΑΔΟΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

2ο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ - «Η Άννα του Κλήδονα» του Διαμαντή Αξιώτη

ΚΟΙΝΗ ΕΡΩΤΗΣΗ ΓΙΑ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΟΜΑΔΕΣ: ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΝΩΡΙΣΜΑΤΑ ΔΙΗΓΗΜΑΤΟΣ:

• Το πρώτο χαρακτηριστικό ενός διηγήματος είναι η συντομία του.
• Αυτή η συντομία οδηγεί στο δεύτερο βασικό χαρακτηριστικό του διηγήματος, που είναι ένας συνδυασμός λιτότητας και πυκνότητας, τόσο στη γλώσσα όσο και στο περιεχόμενο. Στην παραδοσιακή τους μορφή παρουσιάζουν όλα τα χαρακτηριστικά που συνήθως συναντάμε στην πεζογραφία: αληθοφάνεια, συγκεκριμένο χρόνο και τόπο, θέματα από την καθημερινή ζωή κτλ.
• Ο μύθος, η ιστορία δηλαδή που αφηγείται ένα διήγημα, επικεντρώνεται συνήθως γύρω από ένα βασικό γεγονός, με έναν κεντρικό ήρωα. Μ' άλλα λόγια, κάθε διήγημα αποτυπώνει ένα επεισόδιο από τη ζωή του πρωταγωνιστή, το οποίο όμως αποδεικνύεται ιδιαίτερα σημαντικό για τη ζωή και τη μοίρα του και γι' αυτό αξίζει να προσεχθεί ιδιαίτερα. Μερικές φορές, ένα διήγημα περιλαμβάνει και κάποια δευτερεύοντα πρόσωπα, τα οποία αξιοποιούνται ως συμπλήρωμα της ψυχογραφίας του πρωταγωνιστή.
• Στόχος του διηγηματογράφου είναι να μπορέσει να περάσει από το ειδικό στο γενικό: μέσα δηλαδή από την αφήγηση ενός μεμονωμένου επεισοδίου, να μπορέσει να προσφέρει στον αναγνώστη μια πλήρη ηθογράφηση και ψυχογραφία του πρωταγωνιστή, καθώς και μια συνολική αίσθηση της ζωής του.
• Ανάλογα με το θέμα τους, τα διηγήματα μπορούν να διακριθούν σε ηθογραφικά, ρεαλιστικά, κοινωνικά, ιστορικά, ψυχολογικά, αστυνομικά κ.α. Ειδικά το ηθογραφικό διήγημα περιέχει στοιχεία από την καθημερινή ζωή των ανθρώπων της υπαίθρου καθώς και πολλά στοιχεία της λαϊκής μας παράδοσης.

Να εξετάσετε και να συζητήσετε κατά πόσο το διήγημα «Η Άννα του Κλήδονα» εμφανίζει τα παραπάνω χαρακτηριστικά.

ΧΩΡΙΣΜΟΣ ΣΕ 3 ΟΜΑΔΕΣ- ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΦΗΓΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑΣ

ΟΜΑΔΑ Α: ΕΙΔΟΣ ΑΦΗΓΗΤΗ- ΕΠΙΠΕΔΑ ΧΡΟΝΟΥ

Το περιστατικό με την Άννα παρουσιάζεται από έναν ώριμο σε ηλικία αφηγητή ως εμπειρία που βίωσε στα παιδικά του χρόνια. Βρείτε μέσα στο κείμενο σημεία που δείχνουν αυτά τα δύο επίπεδα του χρόνου, του «τότε» και του «τώρα». Προσέξτε ιδιαίτερα τα σημεία στα οποία ο ώριμος αφηγητής του «τώρα» κάνει ειρωνικά/χιουμοριστικά σχόλια για το «τότε».

ΟΜΑΔΑ Β: ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΟΙ ΤΡΟΠΟΙ

Ο συγγραφέας, προκειμένου να διηγηθεί την ιστορία της Άννας χρησιμοποιεί αφήγηση, περιγραφή, διάλογο (ή ευθύ λόγο), σχόλια, εσωτερικό μονόλογο (σκέψεις και συναισθήματα ήρωα). Να εντοπίσετε τους αφηγηματικούς αυτούς τρόπους μέσα στο κείμενο. Προσέξτε ιδιαίτερα την χρήση ευθέος λόγου, που είναι πολύ περιορισμένη: σε ποια σημεία επιλέγει ο συγγραφέας να ενσωματώσει τον ευθύ λόγο; Τι κερδίζει με αυτόν τον τρόπο το κείμενο;

ΟΜΑΔΑ Γ: ΤΟ ΔΡΑΜΑΤΙΚΟ ΤΕΛΟΣ- ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ

Ο συγγραφέας, στις τελευταίες σειρές του κειμένου, μας μεταφέρει στο μέλλον και μας δίνει την τραγική κατάληξη της Άννας. Να σχολιάσετε το δραματικό αυτό τέλος. Είχε προηγηθεί μια ψυχολογική προετοιμασία του αναγνώστη γι αυτό (στοιχεία προοικονομίας) ή ήταν μια κατάληξη που κανείς δεν μπορούσε να περιμένει; (αναπάντεχο τέλος)